Türkiye İçin Başkanlık Sistemi Tartışmaları Üzerine
Son dönemde Türkiye’de başkanlık sistemine yönelik bir dizi tartışmaların yapılmıştır. Bu tartışmaların temelinde başkanlık sisteminin Türkiye için uygun olup olmadığı meselesi tartışılmıştır. Ancak bu tartışmalar genellikle mevcut liberal sosyal bilim anlayışı çerçevesinden yapılageldiği görülmüştür. Bu yöntem ile sözkonusu tartışmanın yapılmasının, özgün Türk toplumu yapısını oluşturma arayışı içindeki bir Türkiye için çeşitli mahzurları bulunmaktadır. Başta Başkanlık sistemi, her toplumun kendi kültürel özüne uygun olarak şekillenme özelliği taşıdığı halde, Türkiye için ısrarla liberal – pozitivist değerler merkezli bir çerçevede yaklaşım ortaya konulmaktadır. Bu durum, Türkiye özelinde başkanlık sistem anlayışına, Türk toplumunun özgün kültürel değerlerinden bakış ile değerlendirme yapmayı güçleştirmektedir.
Konuya Türkiye’de genelde pek de alışık olunmayan bir tarzda yaklaşım göstererek, ele alınmak istenmektedir.
Türkiye’nin özgün kültürel yapısında Başkanlık sistemini andıran bir siyasal yönetim modeli bulunmaktamıdır?. Şayet varsa, bunun liberal-kapitalist modern siyasal sisteminin ortaya çıkardığı ABD örneğinde olduğu gibi bir başkanlık modeliyle örtüşürmü? Yoksa Türk toplumunun farklı kültürel kodları farklı bir başkanlık zihniyetimi içermektedir? Elbetteki özgün değerlere dayalı normal bir kültür-medeniyet aklına sahip olunduğunda, bunun mümkün olamayacağı, yeni bir taklit döneminden başka bir şey getirmeyeceği açıktır. O halde Türkiye için başkanlık sistemi tartışmalarının temel düşünce dinamiklerini, Türk toplumun tarihsel-kültürel arka planından oluşan toplum-siyaset-devlet-insan etkileşimi çerçevesinden ele alma gereği bulunmaktadır. Buna göre Türkiye tarihsel kültürel olarak “halka hizmeti HAK’KA hizmet” olarak gören vicdanlı, kültürünün özü ile ahlaklanmış, “Ben ve Öteki” çatışması yaşamadan hangi din ve ırkdan olursa olsun onun “insan” olma/Allah’ın kulu olma “emaneti olarak gören” tek adam olarak bilinen yöneticiler” vasıtasıyla lider medeniyet ve toplumu oluşturmuşlardır. Oysa modern liberal-kapitalizmde ki seçimlerle işbaşına gelmiş başkanlık sisteminin, özellikle sanayileşmiş ülkelerdeki uygulamalarına bakıldığından genellikle bu yönetimler vasıtasıyla, dünya gelir dağılımının zengin ülkeler lehine bozulduğu görülmektedir. Yine bu ülkelerin iç bünyelerinde ırk ayırmcılığı, elitist yönetici kitlenin varlığını koruması, cinsiyet farklılşamasınana yönelik istismar, mezhep mücadeleleri ve demokrasi görüntüsünde katı bir oligarşizmin varlığı, belirgin olarak uygulamalardan anlaşılmaktadır.
Batı modern değerler çerçevesinde başkanlık modellemesinin ortaya çıkardığı bir diğer önemli sorun ise “eyalat sistemi”ni meselesine bakış açısıdır. Bu konu, günümüz Türkiye’sinin özellikle Güney Doğusu başta olmak üzere modern Batı taarfından palyatif bir etnik sorun oluşturma sürecinde, başkanlık sistemine bağlı olarak bir özerk bir eyelat arayışlarını şımartan etki ortaya çıkarabilmektedir. Osmanlı sisteminde adaletli tek adam ve eyalet anlayışı bulunmakla birlikte, özellikle 18.yüzyıl ortalarına değin güçlü bir devlet geleneği ve müslüman –Türk ‘ün kendi kültür merekezli sosyal ve siyasal meselelere bakışı ile sorunlara çözüm üretmiş olduğu bilinmektedir.
Sonuç olarak Türkiye,Başkanlık sistemini, erken bir Osmanlı uygulaması olarak görmediği takdirde, Türk toplumunun milli ve manevi bütünselliğinden hareket eden bir sosyal düşünce bakışı ile uygulanmadığı durumunda millet-devlet bütünleşmesinin bu çağda da olduğundan daha hızlı sağlanabileceği söylenebilir. Aksi takdir de moden liberal-kapitalist devletin doğasına uygun bir başkanlık sistemi, Türk toplumu için başta milli bütünlüğün kaybedilmesi tehlikesine yol açabilmeyi bünyesinde barındaracaği gibi, toplumdaki eşitisizlikçi yapının daha da kurumsallaşmasının ortaya çıkmasını sağlayabilecektir. Bütün bunlar göz önüne alınarak kilit durumun; özgün kültür ve sosyal düşünce yapısı ile konuya bakıp bakılamayacağında odaklandığı ifade edilebilinir.
ankarameydani.com
