Avrupa Birliği Ülkelerinde Nüfusun Dini Yapısı

Özgün Sosyal Düşünce - 29/09/2016 - 00:44:58

Din, insanın doktrinler, ibadet şekilleri, değerler ve tavırlarla birleşmiş metafizik inançlarını belirtmektedir. Dinin insanın ruh dünyasında çok büyük bir etkisi vardır. Din aynı zamanda kültürün de önemli bir unsurudur. Her ne kadar dinin sosyal yaşamdaki fonksiyonu birçok AB ülkesinde yitirilmişse de (özellikle Kuzey Avrupa ve İskandinav ülkeleri) dinsel geleneklerde kök salmış olanlar (başta Polonya olmak üzere Katolik Hıristiyan aileler arasında) hala birçok dini ritüellere devam etmektedir. Dinler ve aynı dinin mezhepleri arasındaki çeşitlilikler de insanların kültürel farklılıklarında önemli bir unsur olmakta ve dini kültür bölgeleri oluşturmaktadır. Batı ve Kuzey Avrupa’da Protestan, Güney ve Orta Avrupa’da Katolik, Doğu Avrupa ve Balkanlarda Ortodoks inanışına mensup Hıristiyanların durumu bunu örneklemektedir.

Din, toplumsal, siyasal ve ekonomik yaşamın çeşitli yönlerini etkiler. Avrupa’nın mimari yapısında (kiliseler), birçok yer adında Saint (St) dinsel öğeler belirgindir. Avrupa kıtasında, Hıristiyanlık en yaygın ve mensuplarının en fazla olduğu dindir. Ancak, Avrupa kıtası ve AB ülkelerinde Hıristiyan inanışının üç farklı mezhebi dikkati çekmektedir. Tarihi süreç içerisinde Hıristiyan mezhepleri arasındaki çatışmalar Ortaçağ boyunca Avrupa kıtasında kanlı savaşlara sahne olmuş ve yüz binlerce insanın hayatını kaybetmesine ya da başka ülke ve kıtalara göçlere neden olmuştur.

Dinlerin Dağılışı; hakkında yapılan çalışmalarda en büyük sorun elde edilebilir verilerin niteliği ve azlığıdır. Dinsel bağlılığın ölçülmesi de temel bir güçlüktür. Bu konuda, istatistikleri insanların kendi dinlerinin özelliklerine, dinsel kuruluşların mensuplarına ya da dinsel uygulamalara dayandırmak şeklinde farklı yöntemler kullanılabilir. İnanç ve ibadetlerin derecesini ölçmek mümkün değildir. Çoğu ülkelerde nüfus sayımlarında dinle ilgili sorular da sorulmaktadır. Böylece elde edilebilir veriler büyük ölçüde değişiklik göstermektedir. Dünyada veya AB ülkelerinde dinlerin dağılışını gösteren bir harita dinlerin mensuplarını esas alınarak yapılabilir. Birçok ülkede bunun derecesini bile belirlemek güçtür. Alansal ayırım nüfusun en büyük kesiminin mensup olduğu dine uygun olarak yapıldığı için ülke düzeyinde bir genelleme söz konusudur. İtalya’da Roman Katolik Hıristiyanların çoğunluğu oluşturması gibi. Bazen de bir ülke içerisinde farklı dinsel inanışlar yoğunluk kazanabilir. Örneğin Almanya’nın kuzey eyaletlerinde Protestan, Avusturya sınırına yakın güney eyaletlerinde ise Roman Katolik nüfus yoğunluktadır.

Hıristiyanlığın Roman Katolik mezhebinin merkezi Roma’daki Vatikan’dır. Vatikan’daki Papalık, Katolik inancının dini merkezi konumunda olup, İtalya içerisinde enklav özelliğinde bir kilise devletidir. Avrupa Birliğine üye 27 devletten 14’ünde nüfusun % 50 den fazlası Roman Katolik’dir. İtalya, Polonya, İspanya, Portekiz, İrlanda, Lüksemburg ve Malta’da Roman Katoliklerin ülkenin toplam nüfusuna oranı % 90’ın üzerindedir. Katolik nüfusun sayıca en fazla olduğu ülkeler ise İtalya (56.8 milyon), Fransa (50.1 milyon), İspanya (37.8 milyon), Polonya(36.7 milyon) ve Almanya (28 milyon) dır. Katolik inancına mensup olanlar, diğer Protestan Hıristiyanlara oranla aile bağları daha güçlü, dini değerlere daha bağlı (muhafazakar) dır. Avrupa Birliği Anayasasında Hıristiyanlığa atıf yapılmasını talep eden muhafazakar Katolikler aynı gerekçeyle, 70 milyonu aşkın Müslüman nüfusunun sayı ve oran olarak yüksekliği nedeniyle Türkiye’nin AB üyeliğini soğuk karşılamaktadırlar.

Doğu Avrupa ve Balkan ülkelerinin nüfusunun çoğunluğu Hıristiyanlığın Ortodoks mezhebine mensupturlar. Nitekim, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rumları ile Avrupa Birliği’ne 2007 de üye olan Romanya ve Bulgaristan’ın nüfuslarının çoğunluğu Ortodoks Hıristiyan’dır. Ortodoks inanışında Katoliklerde olduğu gibi tek bir merkeze (Vatikan) bağlılık söz konusu değildir. Rum, Bulgar, Ermeni, Rus vb. Ortodoksların kiliseleri ayrı ayrıdır. Ancak, son yıllarda başta A.B.D olmak üzere bazı AB üyesi ülkeler, İstanbul Fener Ortodoks Patrikhanesi’nin Lozan Antlaşmasıyla çerçevesi belirlenen konumunu değiştirmek istemekte, bunu Türkiye’nin AB üyelik müzakerelerine başlamasında ve müzakere sürecinde bir ön koşul olarak dayatmaya çalışmaktadırlar. Fener Ortodoks Patriği’nin bütün dünya Ortodokslarının ruhani liderliği anlamına gelen ve dini olmaktan çok siyasi bir hüviyeti olan “Ekümenik” sıfatını almasını ve İstanbul Heybeliada’daki Ruhban Okulu[1]’nun açılmasını istemektedirler.AB Ülkelerinde Hıristiyanlığın Protestan mezhebine mensup olanlar genelde kuzey ve kuzeybatı Avrupa ülkeleridir. Danimarka % 95, Finlandiya % 89, İsveç % 87 oranlarıyla en önde gelen ülkelerdir. Estonya ve Letonya’da da en yaygın dini inanış Protestanlıktır. Protestan sayısının en fazla olduğu ülkeler ise Almanya (28 milyon), Birleşik Krallık (yaklaşık 20 milyon) ve İsveç (5.1 milyon) dir. Avrupa Konseyi’nin, 1 Ocak 2002- 1 Ocak 2003 tarihlerini kapsayan ve 45 üye ülkeyi içeren yıllık nüfus raporunda, evlilik sayılarında yaygın bir düşüşe dikkati çekmekte ve bunda temel etmenin evlilik dışı yaşama gibi diğer birlikteliklerin görülmesini göstermektedir. Protestanların çoğunlukta olduğu İzlanda, Norveç, İsveç ve Estonya gibi kuzey Avrupa ülkelerinde evlilik dışı doğumlar toplam doğum sayısının % 50’den fazlasını temsil etmektedir. Toplumların temel çekirdeğini oluşturan aile kurumunun dejenere olmasını ortaya koyan bu vahim tablo, genelde bütün Avrupa’nın, özelde AB ülkelerinin geleceği açısından düşündürücüdür.

AB ÜLKELERİNDE DİNLER

*AB üyeliğine müzakere sürecinde olan ülkeler